HOME
health everyday
health everyday

เรื่องราวสุดเฮลท์ตี้ที่คุณต้องแชร์

เรื่องราวจาก Unif Guru

เรื่องราวจากสมาชิก

Health Me Vote จาก Unif Guru

Health Me Vote จากสมาชิก
health GURU
health GURU

เติมไอเดียสุขภาพดี กับเทคนิค
สุด Healthy จากกูรูด้านสุขภาพ

ดูวิดีโอทั้งหมด
unif products
unif products

เครื่องดื่มสำหรับคนรักสุขภาพจากยูนิฟ

Unif 100%

Unif Fresh+

Unif Fresh Delight

Heritea

Unif Pro Fiber

Unif Daily Mate

Unif All You Need

Unif Fresh

Fruiti

Bale

Unif Salad
online shop
online shop

ช่องทางสั่งซื้อออนไลน์

Lazada

Shopee
ABOUT US
About us

เกี่ยวกับเรา

เกี่ยวกับ Unif Health Wallet Community

เกี่ยวกับ Unif

ติดต่อเรา

เลี้ยงลูกแบบไหน จิตใจแข็งแรง ลดความเสี่ยงโรคซึมเศร้า

mom & kid

จาก Pamy

เรื่องราวจากฉัน

เลี้ยงลูกแบบไหน จิตใจแข็งแรง ลดความเสี่ยงโรคซึมเศร้า

โรคทางจิตเวชบางโรคสามารถถูกส่งต่อทางพันธุกรรมได้ โรคซึมเศร้าก็เป็นอีกโรคหนึ่งที่พบการถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น เด็กที่มีพ่อหรือแม่ป่วยซึมเศร้ามีความเสี่ยงมากกว่าคนทั่วไปถึง 2.8 เท่า

แน่นอนว่าโรคซึมเศร้าเป็นอาการของสารเคมีในสมองที่ขาดสมดุล แต่อะไรกันที่ขับเคลื่อนให้สารเคมีในสมองของคนเราผิดเพี้ยนไปขนาดนั้น งานศึกษาวิจัยทางจิตวิยาหลายชิ้นพบว่าประสบการณ์และการเลี้ยงดูในวัยเด็กส่งผลอย่างมากต่อสภาพจิตใจ วิธีคิด การจัดการอารมณ์ของคนคนหนึ่งไปจนโตเป็นผู้ใหญ่

บทความนี้ถอดบทเรียนจากผู้ป่วยซึมเศร้าหลายราย ที่มีจุดร่วมของวัยเด็กที่ตรงกันอย่างมีนัยยะสำคัญ เพื่อให้พ่อแม่ที่ตระหนักถึงความสำคัญของสุขภาพจิตที่เกิดจากรากฐานของช่วงต้นของชีวิตได้เรียนรู้เพื่อป้องกันความผิดพลาดจากการเลี้ยงดู ที่อาจผลิตซ้ำผู้ป่วยซึมเศร้าได้

แม่ต้องมีอยู่จริง

ตามหลักพัฒนาการเด็กวัยต้นของชีวิต สิ่งสำคัญที่สุดสำหรับเด็กก็คือ “แม่” คนที่จะทำหน้าที่เป็นแม่ อาจไม่ใช่แม่ที่แท้จริงก็ได้ แต่ต้องเป็นคนที่เด็กสามารถเชื่อใจ (trust) ในตัวของคนคนนั้น ว่าคนคนนั้นจะอยู่ตรงนั้นในเวลาที่เขาหิว เปียก เจ็บ ไม่สบายใจต่างๆ ซึ่งนี่จะส่งผลให้เด็กเชื่อมั่นว่า โลกนี้ปลอดภัยพอสำหรับเขา

เด็กที่ห่างเหินกับแม่ (ขอเรียกคนเลี้ยงประจำว่าแม่) แม่ไม่สนใจ เพิกเฉยกับเสียงร้อง ไม่ค่อยโต้ตอบหรือแสดงความรักใคร่ เราจะมักสังเกตได้ว่าเด็กคนนั้นจะมีพัฒนาการด้านต่างๆ ล่าช้า เช่น พูดช้า นั่งช้า คลานช้า เดินช้า กว่าเด็กทั่วไป

ทำไมเด็กที่แม่เพิกเฉยจะเดินช้า เพราะเขาไม่มั่นใจว่าในเวลาที่ขาของเขายังไม่แข็งแรง ทักษะการเดินยังไม่มี ถ้าเขาหัดเดินแล้วเขาล้มจะมีใครมาช่วยอุ้มเขาขึ้นมาและปลอบโยนเขาหรือไม่

เมื่อแม่ไม่มีอยู่จริง ไม่มีใครคอยปรบมือให้เวลาที่ก้าวขาได้ ไม่มีใครคอยอุ้มโอ๋เวลาเขาล้มก้นกระแทก เด็กไม่เชื่อว่าแม่มีอยู่จริง เมื่อเด็กไม่เชื่อใจแม่ เด็กก็ไม่เชื่อใจโลกใบนี้ สุดท้ายเขาก็เลือกที่จะไม่เดิน

แม่คือกระดุมเม็ดแรก เมื่อเม็ดแรกกลัดผิด เม็ดถัดไปย่อมเบี้ยวไปหมด

คนเลี้ยงต้องเป็นคนที่เด็กสามารถสร้างสายสัมพันธ์ (Attachment) ระยะยาวที่มั่นคงในชีวิตได้
เด็กบางคนมีพี่เลี้ยงคอยโอบอุ้มดูแลแทนแม่ตั้งแต่เกิด ส่วนแม่ออกไปทำงานหาเงินมาจ่ายเงินเดือนให้พี่เลี้ยงอีกที แม่กับเด็กไม่มีเวลาที่จะสร้างสายสัมพันธ์ (attachment) ระหว่างกัน เด็กได้สร้างสายสัมพันธ์กับพี่เลี้ยงแทนแม่ เพราะเด็กมีจำนวนชั่วโมงที่อยู่กับพี่เลี้ยงมากกว่า

เรื่องนี้จะไม่มีปัญหาเลยถ้าพี่เลี้ยงคนนั้นอยู่กับเด็กยาวไปจนโต แต่โดยมากวันหนึ่งพี่เลี้ยงก็ลาออกไปมีชีวิตของตัวเอง เคยเห็นเด็กน้อยที่ร้องไห้ปริ่มจะขาดใจเมื่อพี่เลี้ยงลาออกไหม เราให้เด็กสร้างสายสัมพันธ์ผิดคน คนนั้นต้องเป็นแม่ เป็นพ่อ เป็นคนในบ้านที่จะมีความผูกพันกับเด็กไปได้ตลอดชีวิต เด็กคนนั้นจะมีรากที่แข็งแรง

เด็กจะมั่นใจว่าเขามีครอบครัวที่มีสายสัมพันธ์อยู่จริงให้กลับไปในวันที่เขาต้องเจ็บปวดกับโลกข้างนอก ไม่เปล่ากลวงเหมือนต้นไม้ไม่มีราก นกที่ไม่มีรัง บ้านมีอยู่จริง

สอนเด็กให้ยอมรับอารมณ์ต่างๆ ทั้งด้านบวกและด้านลบ

“อย่าร้องนะ ลูกผู้ชายต้องไม่ร้องไห้”
“แค่นี้เองไม่เจ็บเลย”
“ห้ามโกรธอากงอาม่านะ มันบาป”

เราส่งมอบมรดกแห่งการปิดกั้นตัวเองจากการยอมรับอารมณ์ด้านลบจากรุ่นสู่รุ่น โกรธ เกลียด หงุดหงิด เสียใจ น้อยใจ อิจฉา ฯลฯ เมื่อเราพบว่าตัวเองกำลังอยู่ในอารมณ์เหล่านี้ เรารู้สึกแย่กับตัวเอง ยิ่งถ้าอารมณ์ลบนั้นเกิดขึ้นกับผู้ใหญ่ในบ้านผู้มีพระคุณกับเรา เราจะรู้สึกผิดขึ้นหลายเท่าตัว ราวกับเท้าข้างหนึ่งก้าวเข้าไปในนรกแล้ว

เด็กบางคนโตมาพร้อมกับความตระหนักว่าเขา “ควร” รู้สึกอย่างไร แต่ไม่เคยยอมรับว่าแท้จริงแล้วเขา “รู้สึก” จริงๆ อย่างไร

การปิดกั้นความรู้สึกด้านลบทำให้หลายคนโตไปแบบ “โกรธไม่เป็น” , “เศร้าไม่เป็น” , “ร้องไห้ไม่เป็น” อารมณ์เหล่านี้เกิดขึ้นจริงแต่ไม่ถูกปลดปล่อยออกมา ไม่เคยถูกแม้แต่มองเห็น ความโกรธ ความเสียใจ ความอิจฉา ถูกกวาดเข้าไปซุกใต้พรมจนเต็ม วันหนึ่งก็ทะลักออกมาเป็นโรคซึมเศร้า

สิ่งที่ควรทำคือพาเขาสำรวจอารมณ์ต่างๆ ที่เกิดขึ้น รู้ตัว ยอมรับมัน และหาวิธีจัดการอารมณ์ที่เหมาะสมและไม่เดือดร้อนใคร หรือเพียงแค่เรียกชื่ออารมณ์ให้ถูกต้องตามสภาพและเฝ้ามองอารมณ์นั้นไปเรื่อยๆ จนมันอ่อนกำลังลง

การยอมรับด้านลบที่ไม่สวยงามของตัวเอง และการที่ผู้ใหญ่ในบ้านยอมรับทั้งด้านบวกและด้านลบของเด็ก ถือเป็นกระบวนการสร้างตัวตนสู่ความเป็นผู้ใหญ่ที่มีความมั่นคงทางจิตใจในอนาคต

ไม่บังคับเด็กจนเขารู้สึกว่านี่ไม่ใช่ชีวิตของเขาเอง

เด็กที่ถูกโปรแกรมให้คิดและทำสิ่งต่างๆ ตามดุลพินิจของผุ้ใหญ่จะขาดความสามารถในการวิเคราะห์สถานการณ์ และตัดสินใจด้วยตัวเอง แน่นอนว่าผู้ใหญ่หวังดีไม่อยากให้เกิดความผิดพลาดขึ้น แต่นี่จะทำให้เขากลายเป็นคนที่คิดแก้ปัญหาไม่เป็น

เปิดโอกาสให้เด็กได้ตัดสินใจเรื่องต่างๆ ในชีวิตด้วยตัวเขาเอง และรับผิดชอบ แก้ไขผลจากการตัดสินใจนั้น สิ่งนี้คือทักษะชีวิตที่จำเป็นสำหรับการมีชีวิตของตัวเอง

เด็กที่ถูกพ่อแม่บังคับวางกรอบอนาคตจนพาเขาไปไกล กลับก็ไม่ได้ ปลายทางก็ไม่ได้อยากไปถึงหลายคนเลือกจบชีวิตลงเพราะเขาสิ้นหวัง นี่ไม่ใช่ชีวิตที่เขาเลือก นี่คือชีวิตที่พ่อแม่เลือกให้ซึ่งเขาไม่ต้องการ พอถามถึงความต้องการเขาก็ตอบไม่ได้เพราะชีวิตนี้ไม่เคยมีโอกาสได้เลือกอะไรเองเลย

คาดหวังให้น้อยลง เชื่อมั่นในตัวลูกให้มากขึ้น

ความฝันของพ่อแม่ คือความฝันของพ่อแม่ ไม่ต้องมอบภารกิจให้ลูกสานต่อ เชื่อเถอะว่าลูกจะมีทางไปของลูก คำแนะนำของเราอาจไม่เวิร์คในยุคของลูกแล้วก็เป็นได้

เชื่อในความเป็นมนุษย์ที่มีศักยภาพของลูก

เหมือนกับที่คุณเชื่อมั่นในตัวของคุณเอง ถึงในวันใดที่เขาล้มเหลวเราก็จะเชื่อมั่นว่าเขาจะลุกขึ้นมายืนได้ด้วยลำแข้งของตัวเขาเอง อย่าลืมว่าคุณไม่สามารถโอบอุ้มลูกได้ตลอดไป เมื่อพ่อแม่เชื่อว่าลูกทำได้ ลูกก็จะทำได้ ความเชื่อมั่นของพ่อแม่คือคำอวยพรที่ศักดิ์สิทธิ์เสมอ

อย่าเอาแต่ปกป้องลูกจากความล้มเหลวและความผิดหวัง

ปล่อยให้ลูกล้มเหลวและผิดหวังบ้าง มองให้เห็นว่านี่คือเรื่องธรรมดา คือกระบวนการเรียนรู้ของชีวิต และเมื่อเขาล้มเหลว ผิดหวัง เสียใจ พาลูกสังเกตอารมณ์ด้านลบที่มาพร้อมเรื่องเลวร้าย เรียนรู้ชีวิตด้านใน ยอมรับทั้งผลของมัน และอารมณ์ของเรา

ท่าทีของคุณที่มีต่อความผิดหวังล้มเหลวทั้งของตัวคุณและของลูกจะมีผลต่อวิธีคิด (mindset) ของลูกอย่างยิ่ง ถ้าคุณฟูมฟาย ตีโพยตีพาย โทษคนอื่น โกรธแค้น ลูกจะเข้าใจว่าความผิดหวังล้มเหลวคือสิ่งที่ยอมรับไม่ได้ เขาอาจกลายเป็นเด็กที่ไม่กล้าเสี่ยงอะไรเลย เพราะกลัวความล้มเหลว

ตรงกันข้ามถ้าคุณมีปฏิกิริยาต่อความล้มเหลวแบบสบายๆ มองเห็นว่าเป็นเรื่องธรรมดา และยังได้เรียนรู้จากมันเพื่อจะไม่ผิดอีกในครั้งหน้า ลูกก็จะกล้าทำสิ่งต่างๆ เพราะไม่รู้สึกว่าความล้มเหลวเป็นเรื่องน่ากลัว หรือคอขาดบาดตาย แต่ความล้มเหลวคือกระบวนการเรียนรู้ต่างหาก

พาลูกคิดแบบ “เติบโต” ไม่ใช่แบบ “ตายตัว” (Growth Mindset & Fixed Mindset

วิธีคิด (Mindset) ของคุณเป็นแบบไหน วิธีคิดของลูกก็มักจะเป็นแบบนั้น ถ้าคุณเอาแต่พูดว่า เรื่องนี้มันยาก แม่ทำไม่ได้หรอก แม่ไม่เก่ง ลูกก็จะซึมซับวิธีคิดแบบตายตัว (Fixed Mindset) แบบเดียวกับที่คุณคิดและแสดงออกให้เขาเห็น ในที่สุดเขาจะโตไปเป็นคนที่คิดว่าเขาไม่เก่ง เพราะไม่ได้เกิดมาเก่ง และคงไม่มีวันที่จะเก่งได้

แต่ถ้าคุณแสดงให้ลูกเห็นว่าคุณน่าจะเรียนรู้สิ่งต่างๆ ที่ยังไม่เก่งได้ พร้อมจะกระโจนเข้าไปแบบไม่กลัวเสียฟอร์ม คุณเชื่อว่าคุณพัฒนาได้ ลูกก็จะเอาแบบอย่างคุณ เขาจะมองว่าใครๆ ก็พัฒนาได้ถ้าเรียนรู้ นี่คือวิธีคิดแบบเติบโต (Growth Mindset) ซึ่งเป็นวิธีคิดแบบที่มีความหวังให้ชีวิตเสมอ

ถ้าลูกมีวิธีคิดแบบเติบโต (Growth Mindset) ถึงวันหนึ่งในชีวิตที่เขาตกหลุมพรางของโรคซึมเศร้า เขาจะเชื่อว่าเขาต้องมีวิธีปีนป่ายออกมาจากหลุมดำนั้นได้ในวันหนึ่ง ถ้าเขาไม่หยุดพยายามเรียนรู้ที่จะขึ้นมา วิธีคิดแบบเติบโต (Growth Mindset) จะสามารถพาเขาฝ่าฟันอุปสรรคต่างๆ ได้ตลอดชีวิต

ชื่นชมลูกในเรื่องเล็กๆ ที่ดีของเขา

คุณอาจรู้สึกว่าลูกไม่มีความสำเร็จอะไรที่พอจะให้เอ่ยปากชม แต่รู้ไหมว่า คุณสามารถชื่นชมลูกจากใจจริงได้แม้เขาจะล้มเหลว คุณอาจสังเกตเห็นความพยายาม ความใส่ใจ ความทุ่มเท สิ่งเหล่านี้สามารถนำมาชื่นชมลูกได้เช่นกัน

เรื่องเล็กๆ น้อยๆ ในชีวิตประจำวันที่ดูธรรมดาอย่างความมีน้ำใจ ความซื่อสัตย์ ความดีงามที่ลูกทำ เราสามารถ “ชมลูกแบบบรรยายพฤติกรรม” ได้ เช่น

“ขอบใจหนูมากนะ ที่ช่วยแม่ล้างจานวันนี้ หนูเป็นเด็กน่ารัก มีน้ำใจมากเลย คุณแม่หายเหนื่อยไปเยอะเลยจ้ะ”

“แม่สังเกตเห็นหนูแบ่งขนมให้น้องด้วย เป็นขนมที่หนูชอบ แต่หนูก็ไม่หวงเลย หนูเป็นเด็กใจกว้างมากเลยนะ”

คำชื่นชมจากพ่อแม่ คือเครื่องตอกย้ำความมีตัวตนในด้านดีให้แก่เด็ก คำพูดเชิงบวกเหล่านี้จะทำให้เด็กรู้สึกได้ถึงคุณค่าของตัวเอง เขาจะมั่นใจว่าเขามีค่าและดีพอสำหรับโลกใบนี้

กอดลูกบ่อยๆ อย่าเขินอายที่จะบอกรักลูก

สิ่งที่ลูกรับรู้คือความจริงในมโนสำนึกของลูก ถึงคุณจะรักลูกปานใด แต่คุณไม่เคยแสดงความรักใดๆ กับลูกเลย คุณหวังให้ลูกรู้เองว่าคุณทุ่มเททำงานขนาดนี้ ลูกต้องรู้แน่ว่าคุณรัก

เปล่าเลย ถ้าคุณไม่บอก เขาก็ไม่อาจแน่ใจได้ ว่าเขาเป็นที่รักจริง บอกลูกอย่างตรงไปตรงมา ง่ายๆ ไม่ต้องซับซ้อน ครั้งแรกอาจจะเคอะเขินไปหน่อย แต่ครั้งถัดๆไป คุณและลูกจะบอกรักกันได้อย่างสนิทใจ คุณจะรู้ว่าความสุขสร้างได้ง่ายๆ แค่บอกรักกัน กอดกัน แค่นั้นเอง

ฟังดูเหมือนเป็นเรื่องไร้สาระและไม่จำเป็น แต่ถ้าคุณอยากหยอดวัคซีนป้องกันโรคซึมเศร้าให้ลูกตั้งแต่วันนี้ การบอกรัก การสวมกอด เป็นวัคซีนที่ดีที่สุดที่คุณสามารถมอบให้ลูกได้แบบไม่เสียเงินสักบาท นี่คือเครื่องยืนยันว่าไม่ว่าโลกทั้งโลกจะปฏิเสธลูกอย่างไร จะมีคุณพ่อคุณแม่ที่รักเขาเสมอ เขาจะจดจำกอดอุ่นๆ ของคุณได้ และนั่นจะทำให้เค้ามีพลังที่จะอยู่ต่อไป

คำแนะนำเหล่านี้ไม่อาจรับประกันได้ว่าจะป้องกันโรคซึมเศร้าได้ 100% แต่อาจเป็นปัจจัยที่ช่วยลดความเสี่ยงลงได้ไม่มากก็น้อย อย่างไรก็ขอเป็นกำลังใจให้คุณพ่อแม่ทุกท่านทั้งที่มีความเสี่ยง และไม่มีความเสี่ยงต่อโรคซึมเศร้า ให้เลี้ยงลูกได้อย่างมีสุขภาพจิตที่ดีนะคะ

บทความโดย ช่อแก้ว ปทานุคม

Reviews
from health member

รีวิวจากสมาชิกเฮลท์คลับ

{{comment_all}} Reviews

+{{item.image.length-3}}

อ่านรีวิวเพิ่มเติม

เขียนรีวิวเลย

UNIF HEALTH WALLET UNIF HEALTH WALLET UNIF HEALTH WALLET UNIF HEALTH WALLET UNIF HEALTH WALLET UNIF HEALTH WALLET UNIF HEALTH WALLET UNIF HEALTH WALLET UNIF HEALTH WALLET UNIF HEALTH WALLET UNIF HEALTH WALLET UNIF HEALTH WALLET